Natuur.gebieden
Fortjes van Ekeren
Een ideale plek voor verschillende winterslapers, met meer dan 130 vlinders en een variatie aan zweefvliegen.
De fortjes zijn interessant voor winterslapers, met als topper het westelijkste fortje met meer dan 130 vlinders (dagpauwoog, kleine vos, roesje). Ook zweefvliegen als de blinde bij brengen de winter door in de fortjes.
Woelige geschiedenis
Ten noorden van het NMBS rangeerstation Antwerpen Noord liggen de Verlegde Schijns met de voorgracht en de hoofdgracht. Deze waterlopen worden beheerd door de Vlaamse Milieumaatschappij. Ze vervullen thans een essentiële rol in de waterhuishouding van de ganse regio ten oosten en het noorden van Antwerpen. Aan het waterzuiveringsstation Rode Weel in Oorderen, vlak bij ons natuurgebied de Kuifeend, worden de Schijns onder het Kanaaldok gepompt. Ze monden uit in de Schelde aan de Twaalf Sluizen.
Naast hun belang als waterloop hadden de Verlegde Schijns een militair strategische functie in het verdedigingsconcept van de Vesting Antwerpen dat tot in 1914 is behouden gebleven. Daarover kan je hier alles lezen.
Fauna in de Fortjes van Ekeren
Sinds 2000 worden de 3 overblijvende caponnières beheerd door Natuurpunt Antwerpen Noord. Jaarlijks worden ze onderzocht op het voorkomen van overwinterende vleermuizen. Maar erg succesvol is dat niet. De verstoring is zeer groot en de omgeving is niet vleermuisvriendelijk door het ontbreken van bomenrijen, heggen of opgeschoten struweel. Vleermuizen moeten de mogelijkheden hebben om zich door het landschap te verplaatsen van en naar hun foerageer- en overwinteringsplaatsen.
In de nabije omgeving (Ekerse putten, Bospolder en de Kuifeend) worden 6 soorten vleermuizen jagend gevonden, waaronder de zeldzame meervleermuis en ruige dwergvleermuis. Hoop is er dus wel dat mits het aanleggen van een ecologische infrastructuur en het voorkomen van verstoring hier vleermuizen zullen overwinteren.
De fortjes zijn nu al wel interessant voor andere winterslapers, met als topper het westelijkste fortje met meer dan 130 vlinders (dagpauwoog, kleine vos, roesje). Ook zweefvliegen als de blinde bij brengen de winter door in de fortjes.
Veilige toekomst
Het zag er lange tijd niet zo best uit voor de toekomst van dit vergeten historisch erfgoed. De onderwaterbodem van de Verlegde Schijns is zeer zwaar verontreinigd en moet worden gesaneerd. In de volksmond wordt de hoofdgracht niet ten onrechte ‘vuil vest’ genoemd. De sanering van de Verlegde Schijns zou samen lopen met de aanleg van een nieuw logistiek park ten zuiden van de Havenweg. Of daar in het kader van zuinig ruimtegebruik nog plaats zou zijn voor deze fortjes was maar de vraag.
Gelukkig hebben de Vlaamse Milieumaatschappij en het Antwerps Havenbedrijf oog voor deze historische relicten. Het Havenbedrijf zelf wil hier een nieuw bedrijventerrein ontwikkelen waarin duurzaamheid centraal staat. Oog voor economie én ecologie én historisch erfgoed dus. De Ekerse fortjes zullen daarbij behouden blijven en een rol spelen voor de bescherming van de vleermuizen in het Antwerpse havengebied.
De rietvelden van de hoofdgracht kunnen niet behouden blijven. Dat is één van de redenen waarom de Opstalvallei nabij Berendrecht zal worden ontwikkeld als een nieuw natuurgebied waar broedgebied moet ontstaan voor allerlei rietvogels, bruine kiekendieven en roerdompen.
Plan je route
Laatste nieuwtjes uit de Fortjes van Ekeren
