Het eerste gedeelte, dat een oppervlakte van 50 ha omvat, bestaat uit twee uitgegraven plassen en een verbreding van de waterloop die door het gebied loopt. Verder zijn er twee bosjes: het teutebos en het bestaande bos ten noorden van de westelijke plas.
Ruigte omzoomt de oostelijke plas die in de toekomst nog verder afgegraven zal worden om de rietuitbreiding meer kans te geven. Aan de westelijke plas bevindt zich een kijkwand die te bereiken is via een wandelpad door het bos met begin op de Berendrechtse dijk.
Broedbiotoop voor water- en rietvogels
Ten zuiden is met de afgegraven grond een ecologische dijk aangelegd met een uitkijkplatform waar sinds enkele jaren de vogeltrek wordt opgevolgd. In 2013 telden we maar liefst 298.500 vogels op weg naar hun overwinteringskwartieren in het zuiden.
Het Reigersbos, waar in 1935 de eerste blauwe reigers broedden, sluit aan op dit bos maar wordt er van gescheiden door de Berendrechtse dijk. Opstalvallei is er gekomen ter compensatie van verloren gegane natuurwaarde in het havengebied. In de toekomst moet er nog 190 ha aangelegd worden.
De doelstelling van dit gebied is het creëren van broedbiotoop voor water- en rietvogels. De beoogde soorten zijn roerdomp, bruine kiekendief, rietzanger, blauwborst, kuif- en krakeend.
Sinds de aanleg van fase 1 worden elk jaar de broedvogels geteld om de evolutie van deze soorten op te volgen. De vleermuizen, vlinders en planten worden eveneens door de werkgroepen gemonitord.