Oude Landen

Natuur.gebieden

Een uniek stuk natuur vlakbij de stad en wellicht één van de mooiste stedelijke natuurgebieden van Vlaanderen.

Ooit was de Scheldevallei een schier eindeloos vlak land met polders, schorren en slikken die reikten tot aan de stadsrand van Antwerpen. Vandaag blijven slechts hier en daar enkele relicten over. De Oude Landen is er één van: 100 hectare spontaan ontwikkelde natuur die door een samenloop van omstandigheden uit de greep bleef van stadsontwikkeling en havenuitbreiding.

De Oude Landen maakte tot begin van vorige eeuw deel uit van de uitgestrekte Scheldepolders ten noorden van Antwerpen. Wellicht werd het gebied al bij de eerste indijkingen in de elfde eeuw op de stroom veroverd. Een feit waaraan het zijn naam ‘oudland’ ontleent. De snelle expansie van de Antwerpse haven in noordelijke richting en de uitbouw van een uitgebreid spoorwegcomplex beten grote happen uit de polders. Dat de Oude Landen daaraan ontsnapte is mee te danken aan de krijgsmacht die net voor WOII het gebied inpalmde als militair oefenterrein voor het 6de Linie.

Verstedelijking

Intussen deinde rondom de Oude Landen de verstedelijking uit. Vandaag wordt het natuurgebied ingesloten door de woonkern van Ekeren en de hoogbouwwijken van Luchtbal en Rozemaai.

In 1968 verkochten de militairen de Oude Landen aan het Antwerpse stadsbestuur. Die smeedde plannen om er een nieuwe woonwijk op te trekken. De omwonenden en een groepje natuurbeschermers – de voorlopers van Natuurpunt Antwerpen Noord – kwamen in het verweer. Met succes. In de daarop volgende decennia werd de Oude Landen uitgebouwd tot een waardevol stedelijk natuurgebied.

Een mooi kronkelende Oudelandse Beek, grillig gevormde rietkragen, bloemrijke graslandjes, zeggevegetaties, wilgenstruweel en een zompig elzenbos, zijn de voornaamste natuurlijke ingrediënten. De verlande greppels en sloten zijn bijzonder gegeerd door kleine rietvogels zoals blauwborst, kleine karekiet, bosrietzanger, sprinkhaanzanger, rietzanger en rietgors.

Wilde orchideeën

Het halfopen landschap kent een grote verscheidenheid: bos, struweel, ruigtes, grasland. Dat levert een zeer rijke vegetatie op. Op een aantal plekken komt kalkrijk kwelwater aan de oppervlakte. Meteen één van de ingrediënten voor wilde orchideeënsoorten: moeraswespenorchis, rietorchis, vleeskleurige orchis, gevlekte orchis, grote keverorchis en bijenochis kan je zo naast de wandelpaden vinden.

De Oude Landen staan ook bekend om uitbundige ruigtekruiden zoals fluitenkruid, koninginnenkruid en heelblaadjes. Die trekken een veelheid van insecten aan.

In de randen van het natuurgebied ontwikkelden zich spontane bosjes met wilg, zomereik, Gelderse roos, meidoorn en hondsroos. Een evolutie die in Vlaanderen behoorlijk zeldzaam is. Ideaal voor allerlei zangvogels en vooral de plek waar nachtgalen zich prima thuis voelen en op zwoele lenteavonden een adembenemend concert geven.

Tussen al die wilde natuur loopt een kleine kudde Galloways die zorgt voor het behoud van het halfopen landschap. Het zijn zeer zachtaardige dieren, waar je echt niet bang voor hoeft te zijn. Honden hou je wel steevast aan de korte leiband.

Vandaag is de Oude Landen een stedelijk natuurgebied waar menig Antwerpenaar terecht trots op is. Ook bpost – het postbedrijf van België – is deels eigenaar van dit natuurgebied met een verrassend stukje wilde bosnatuur met oude wilgen en in het voorjaar zingende nachtegalen en een blauw tapijt van boshyacinten.