Het 19de-eeuwse Fort Sint-Filips, op de rechteroever van de Schelde, te midden van de petrochemische industrie aan de Scheldelaan, werd na WO 2 als dumpplaats gebruikt voor tientallen miljoenen liters olie en chemische afvalstoffen. Oudere inwoners van Ekeren en van de omringende polderdorpen herinneren zich wellicht nog de stank en de vuile rookpluimen als dat goedje weer eens in brand werd gestoken. Hieraan kwam pas een einde in de jaren 60. Intussen was de site uitgegroeid tot het smerigste stukje van Vlaanderen waar de industrie ongegeneerd haar afval dumpte en waar de Stad Antwerpen lange tijd haar ogen dichtkneep.
Om deze blackpoint te saneren werkte het Antwerps havenbedrijf (als eigenaars) de voorbije twee jaar samen met Evisan (Jan De Nul) en DEMEE Environmental om die de zwaar vervuilde havensite onder handen te nemen.
Omdat het afgraven of ter plaatse behandelen van deze historische verontreiniging te duur bleek, werd de vervuilde grond én de ruïne van het oude fort ingekapseld met een sarcofaag van betonie, een ondoorlaatbare kleiwand van 30 meter diep. Die wand sluit aan op de Boomse kleilaag zodat de verontreiniging volledig geïsoleerd is van de omgeving.
Bovenop de vervuilde grond werd een ondoorlatende folie aangelegd die werd afgewerkt met zuivere aarde. Het 19e-eeuwse fort is nu niet meer toegankelijk, maar de contouren ervan werden bovengronds gereconstrueerd om het historisch karakter van deze locatie te benadrukken.
Tegelijkertijd werd een hogere waterkering gebouwd om de stad en de bedrijventerreinen in de haven te beschermen tegen de hoge waterpeilen van de Schelde.
In de Schelde zelf ten noorden van het fort werd een lage stenen dam aangelegd. Die remt plaatselijk de stroming van het water af, waardoor het spel van eb en vloed opnieuw tot 20 hectare aan slikken en schorren kan creëren. Dit soort getijdennatuur is heel belangrijk voor de biodiversiteit in en rond de Schelde.
De saneringswerken op Fort Sint-Filips zorgen niet enkel voor bijkomende getijdennatuur maar ook voor nieuwe soortenrijke graslanden. Binnenkort wordt hier nog een veeraster geplaatst zodat het niet voor het publiek toegankelijke terrein beheerd kan worden met schapen en geiten.
Meer details?
Bekijk het filmpje op facebook of lees verder op de nieuwspagina van Port of Antwerp
Voor meer historische achtergrondinformatie zie ook Fort Sint-Filips | Inventaris Onroerend Erfgoed en Vooronderzoek Antwerpen Fort Sint-Filips en bufferbekken | Archeologieportaal Onroerend Erfgoed
