Antwerpse Haven natuurlijker

Natuur.gebieden

Met het project ‘de Antwerpse haven natuurlijker’ proberen Natuurpunt Antwerpen Noord & Kempen, Natuurpunt Waasland, het Gemeentelijk Havenbedrijf van Antwerpen en de Maatschappij Linkerscheldeoever de handen in elkaar te slaan voor het behoud en de optimalisatie van de aanwezige natuur in de Antwerpse haven en dat zonder de economische belangen te schaden.

Het Antwerps havengebied is in totaal ca. 12.000 hectare groot. Het havengebied op rechteroever is het grootste (± 7.000ha) en ook het oudste. Het havengebied op linkeroever is kleiner, maar nog in volle ontwikkeling. Naast een belangrijke economische groeipool, heeft de Antwerpse haven ook tal van potenties op vlak van natuur.

Uniek stukje natuur

De specifieke natuur in het havengebied is enerzijds verbonden aan de nabijheid van de Schelde en haar getijdewerking (slikken en schorren) en anderzijds aan de specifieke karakteristieken van de opgespoten gronden. Het havengebied is namelijk grotendeels opgespoten met kalkrijk schelpenzand afkomstig van baggerwerken in de Schelde en de Noordzee. Dat kalkrijk zand biedt enerzijds een bufferende werking voor externe invloeden (zoals zure regen of stikstofdepositie) en anderzijds biedt het kansen voor een aantal kalkminnende soorten zoals orchideeën.

De Antwerpse haven, een plaats waar natuur en industrie in harmonie met elkaar verbonden zijn. Zicht op de Vispaaiplaats, het Kanaaldok en de MSC terminal (Martens, 2014).

Van tegenpolen naar partners

Vanwege tegenstrijdige belangen waren de industrie en de natuurbehoudsverenigingen in de haven niet steeds de beste vrienden. Dat bereikte een dieptepunt in 2001, toen de werken aan het Deurganckdok door natuurverenigingen werden stilgelegd met grote, financiële gevolgen voor de Antwerpse haven. Uiteindelijk groeide het besef dat de jarenlange ‘tegenwerking’ vooral uitdraaide op ergernis, frustraties en gemiste kansen voor beide partijen. Dit vormde de basis voor de ‘samenwerking’ onder de vorm van het project ‘de Antwerpse haven natuurlijker’. Tijdens het eerste jaar van het project werden de actuele en potentiële natuurwaarden in het Antwerps havengebied in kaart gebracht. In augustus 2002 werd de samenwerkingsovereenkomst met drie jaar verlengd en werden er twee projectmedewerkers in dienst aangenomen.

Vóór het samenwerkingsproject werd bij de uitbreiding van economische activiteiten praktisch geen rekening gehouden met de natuur, waardoor ze werd verdrongen tot braakliggende terreinen, afgelegen restgebieden, veiligheidsbuffers en wegbermen. Sinds het tot stand komen van het samenwerkingsproject krijgt de natuur in het Antwerps havengebied meer kansen, weliswaar rekening houdend met de aanwezige en uitbreidende industrie. De natuur van de afgelegen restkantjes werd – dankzij het M.B. Soortenbeschermingsprogramma Antwerpse haven (23/05/2014) (SBP) – met elkaar verbonden en vormt zo een heus n etwerk van ecologische infrastructuur (EIN) in de haven. Dit EIN dient – middels het SBP – zodanig te worden ontwikkeld zodat het een optimaal leefgebied wordt voor de aanwezige beschermde en havenspecifieke soorten. Het beleidskader daarvoor werd vastgelegd in het Soortenbeschermingsprogramma Antwerpse haven (SBP). Het MB bevat een kaart met de onderdelen van het netwerk, legt de doelstellingen vast voor de in het havengebied voorkomende, beschermde soorten (aantallen) en habitats (oppervlakten & netwerkfunctie) en somt de maatregelen op die nodig zijn om het netwerk te optimaliseren.

Wat we doen

Ecologische infrastructuur

Eén van de hoofddoelen binnen het project ‘de Antwerpse haven natuurlijker’ was de concrete afbakening van ecologische infrastructuur en de opmaak van inrichtings- en beheersplannen voor die gebieden.

Meer weten

Soortenbeschermingsprogramma

Het Soortenbeschermingsprogramma Antwerpse haven (SBP) is een programma om 90 beschermde soorten in het Antwerps havengebied en de daarmee verbonden habitats optimaal te beschermen.

Meer weten

Natuurwaarden op bedrijventerreinen

Het Soortenbeschermingsprogramma en het netwerk van ecologische infrastructuur hebben ook positieve gevolgen voor de bedrijven in de Antwerpse haven.

Meer weten

Compensatiegebieden

Hoewel op een iets minder grote schaal dan op linkeroever, zijn er ook op rechteroever natuurcompensatiegebieden.

Meer weten

EXTRA: Grenspark
Groot Saeftinghe

De voorbije 4 jaar (2016 tot 2020) werd, samen met een 7-tal projectpartners, invulling gegeven aan het Interreg-project Grenspark Groot Saeftinghe. In het project was Natuurpunt voornamelijk verantwoordelijk voor het uitvoeren van muizenmonitoring op zogeheten Bruine kiekendief-vriendelijke teelten.

Het einde van het Interreg-project nadert (einde maart 2020), maar het werk is nog lang niet klaar. Natuurpunt zal ook de komende jaren z’n schouders zetten onder dit project om samen met de projectpartners verder vorm geven aan het Grenspark.

Ontdek er meer over